Trong những năm gần đây bà con nông dân các huyện vùng mặn, ngọt trong tỉnh Cà Mau tận dụng những lờ liếp bỏ trống, bờ bao vuông tôm từ nhiều năm qua cải tạo trồng rau trong mùa mưa để có thêm thu nhập kinh tế gia đình. Do rau màu giá cao hơn khi trồng trong mùa nắng, nếu trồng rau màu trong mùa mưa thì thường thời tiết sẽ gây nhiều bất lợi, bởi vì vào mùa mưa nhiệt độ và ẩm độ thường rất cao gây trở ngại cho việc trồng rau màu và năng suất thường không cao. Đặc biệt khi độ ẩm, nhiệt độ cao thường là điều kiện thuận lợi cho nhiều loài sâu bệnh phát sinh, phát triển và gây hại làm giảm năng suất và chất lượng sản phẩm, gây thiệt hại lớn cho người nông dân. Do đó, khi trồng rau màu trái vụ trong mùa mưa bà con cần chú ý một số biện pháp kỹ thuật sau đây:
1. Chọn và làm đất:
- Thiết kế mương xung quanh ruộng rau phải có rãnh thoát nước tốt và thật nhanh khi gặp mưa nhiều và kéo dài (tránh bị ngập cục bộ quá 12 giờ đồng hồ), vì nếu bị ngập quá lâu rễ cây sẽ bị mất oxy (trong dân gian gọi là bị ngộp) và khả năng hấp thu dinh dưỡng kém, tình trạng này nếu kéo dài cây sẽ bị chết hoặc bị tuột lá dẩn đến năng suất bị giảm.
- Bón nhiều phân hữu cơ (nếu là phân chuồng thì phải ủ hoai trước khi bón) để tạo độ tơi xốp và nên phủ bạt để hạn chế cỏ dại tránh bị rửa trôi dinh dưỡng.
- Khi bị ngập úng thì lớp đất mặt sẽ bị đóng váng, bà con nên dùng cuốc hoặc chĩa răng để xới xáo nhằm phá bỏ lớp váng đó để tiếp oxy cho rễ cây.
2. Màng phủ nông nghiệp: Nên sử dụng màng phủ nông nghiệp để trồng các loại rau màu vì đây là một tiến bộ kỹ thuật mới đang được áp dụng rộng rãi. Sử dụng màng phủ nông nghiệp trong sản xuất rau màu trong mùa mưa không chỉ hạn chế được ảnh hưởng của thời tiết trong giai đoạn mưa dầm mà còn tạo môi trường thích hợp cho cây sinh trưởng khỏe, hạn chế sâu bệnh và tăng năng suất. Các loại màng phủ có 2 mặt, phủ mặt đen xuống phía dưới, mặt tráng bạc lên trên vừa có tác dụng phản xạ ánh sáng để xua đuổi côn trùng và bức xạ nhiệt, giữ độ ẩm và nhiệt độ thích hợp cho đất và cây trồng. Sau khi lên liếp, bón vôi, bón phân lót, làm đất thì trải bạt, vét đất dưới mương ém chặt xung quanh bên mép bạt cho kỹ, đục lỗ và cấy cây theo khoảng cách của từng loại rau màu.
Trồng rau bằng màng phủ Nông nghiệp
3. Nhà lưới: Nếu có điều kiện thì nên làm giàn che hoặc làm các dạng nhà lưới hở để che bớt tác hại của mưa và gió giúp cho cây rau sinh trưởng tốt và cho năng suất cao, nhất là khi trồng các loại rau ăn lá như tần ô, cần tàu, xà lách, cải ngọt, hành lá, …
Trồng rau trong nhà lưới
4. Chọn giống: Chọn mua giống tốt, khỏe mạnh có nguồn gốc rõ ràng từ những cơ sở cung cấp giống có uy tín. Trong mùa mưa do mưa nhiều, thiếu ánh sáng, khả năng quang hợp kém hơn mùa nắng do đó bà con nên chọn trồng các loại rau lá nhỏ, có bộ tán lá gọn, thời gian sinh trưởng ngắn, sớm cho thu hoạch. Nên áp dụng kỹ thuật gieo cây giống trong khay bầu vừa tiết kiệm thời gian, vừa đảm bảo tỷ lệ cây sống cao, nhanh bén rễ hồi xanh. Nếu có điều kiện thì nên chọn những loại cây có giống gốc ghép để gia tăng tính chống chịu khi canh tác.
5. Bón phân đầy đủ và cân đối: Sau khi lên liếp, rải 100 kg vôi bột/1.000m2 nhằm giúp hạ phèn, góp phần tiêu diệt các mầm bệnh trong đất và cung cấp thêm lượng canxi cho cây trồng giúp phòng một số bệnh thường gặp trên rau màu như: thối rễ, thối trái, nứt trái trên cà, ớt… Sau khi bón vôi phải tháo nước vào cho ngập hết liếp trồng từ 1-2 ngày nhằm tiêu độc, rửa phèn sau đó rút cạn nước rồi mới bón lót và làm đất. Nếu trồng có trải màng phủ nông nghiệp thì cần phải bón lót lượng phân hữu cơ vi sinh, các chế phẩm sinh học nhằm tăng cường khả năng chống chịu bệnh, tăng chất lượng và cây tốt hơn, hấp dẫn người tiêu dùng hơn nên giá bán sẽ cao hơn. Đặc biệt chú ý đến việc bón tăng hay giảm lượng phân đạm cần thiết tùy theo nhiệt độ, ẩm độ và sự phát triển của cây theo từng giai đoạn. Trong điều kiện nhiệt độ cao nếu bón thiếu đạm các loại rau màu như ớt, cà chua, dưa leo… lá trở nên nhỏ, màu xanh nhạt, cây ốm yếu, ít cành nhánh, hoa rụng nhiều, trái nhỏ. Ngược lại, nếu bón thừa đạm thì cành lá sẽ phát triển sum xuê tạo điều kiện thuận lợi cho nhiều loại sâu bệnh phát sinh, phát triển và gây hại.
6. Chống bị úng ngập: Là cây trồng cạn, các loại rau màu như dưa hấu, cà, ớt thường không chịu được ngập úng do đó cần điều chỉnh mực nước trong mương, rãnh cho hợp lý, nhất là sau các trận mưa to cần khơi thông mương rãnh để thoát nước nhanh, không để ngập nước dễ gây thối rễ, chết cây và tạo điều kiện cho nấm bệnh phát sinh, phát triển và gây hại.
7. Giàn: Làm giàn cho một số loại cây trồng như cà chua, dưa chuột, dưa leo, khổ qua, đậu leo…Trong mùa mưa bà con cần làm giàn kiên cố hơn so với mùa nắng nhằm giúp cho cây phát triển và quang hợp tốt hơn, thu hoạch được dài hơn, năng suất cao hơn, chống đổ và hạn chế được sự gây hại của sâu bệnh. Tùy theo từng loại cây trồng và điều kiện kinh tế mà làm giàn cao, thấp hoặc bằng các loại vật liệu khác nhau như tre, gỗ, lưới nilon… cho phù hợp.
8. Làm sạch cỏ dại: Vào mùa mưa cỏ phát triển rất nhanh vì vậy cần phải làm cỏ thường xuyên để hạn chế đến mức tối đa sự cạnh tranh dinh dưỡng của cỏ với cây trồng đồng thời loại bỏ được nơi trú ngụ, ẩn nấp và nguồn lây lan của nấm bệnh, côn trùng gây hại cho rau màu trong mùa mưa.
9. Kiểm tra và chăm sóc cây thường xuyên: Hàng ngày phải theo dõi sự sinh trưởng và phát triển của rau màu; cần tỉa bỏ bớt chồi, nhánh vô hiệu; bấm ngọn để cây ra các nhánh phụ nhằm hạn chế chiều cao tránh đổ ngã. Cắt bỏ các lá già, lá bị sâu bệnh, các cành, nhánh vô hiệu cách gốc 40-50 cm nhằm tạo độ thông thoáng trên mặt liếp, làm giảm độ ẩm, góp phần hạn chế sự phát sinh, phát triển và gây hại của sâu bệnh, nhất là trên các loại cây như cà chua, ớt…
10. Phòng trừ sâu bệnh kịp thời: Trong mùa mưa do nhiệt độ và ẩm độ tăng cao rất thuận lợi cho nhiều loại côn trùng và nấm bệnh phát triển gây hại cho các loại rau màu mà đặc biệt là dưa leo, cà chua, ớt và một số loại rau ăn lá. Vì vậy bà con cần thường xuyên thăm vườn rau màu để phát hiện và có biện pháp phòng trị kịp thời các đối tượng gây hại không để dịch bệnh lây lan gây hại trên diện rộng. Nếu sâu bệnh gây hại với mật số cao thì nên ưu tiên sử dụng các loại thuốc vi sinh đặc trị, phun phòng hoặc phun trừ tập trung, đúng lúc và chú ý thời gian cách ly của từng loại thuốc theo qui định để tránh ngộ độc thực phẩm cho người tiêu dùng.
Chí Nguyện - TTKN Cà Mau