Vụ lúa Hè Thu trên địa bàn tỉnh Cà Mau xuống giống đạt 94.142 ha, tính đến thời điểm hiện tại đã thu hoạch khoảng 10.000 ha, hiện nông dân đang khẩn trương làm đất để xuống giống vụ Thu Đông, theo số liệu của Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Cà Mau, diện tích xuống giống vụ Thu Đông đến nay được hơn 1.000 ha, tập trung chủ yếu ở Phường Hiệp Thành và xã Hòa Bình (theo kế hoạch là 34.045 ha toàn tỉnh).

Vụ Thu Đông là vụ lúa rất dễ xảy ra hiện tượng ngộ độc hữu cơ do thời gian đất trống giữa hai vụ ngắn, nông dân không có điều kiện cày ải mà phải hối hả cày vùi rơm rạ tươi vào đất rồi cho nước vào trục để xuống giống ngay cho kịp thời vụ. Rơm rạ tươi phân hủy trong điều kiện ngập nước, yếm khí sản sinh ra các chất hữu cơ gây ra độc cho rễ lúa (khí metan, phenolic, hidro sunfua, các loại axit hữu cơ). Rễ lúa khi bị ngộ độc nếu nhẹ sẽ làm giảm khả năng hấp thụ dưỡng chất, nếu bị nặng cây lúa sẽ ngừng sinh trưởng và chết đi. Tình trạng này thường xảy ra khi lúa còn nhỏ, từ 7 - 30 ngày sau sạ. Do đó, để có một vụ lúa Thu Đông thắng lợi, bà con nông dân cần đặc biệt chú ý phòng tránh ngộ độc hữu cơ ngay từ những ngày đầu xuống giống, giúp lúa phát triển khỏe mạnh và đạt năng suất cao. Sau đây là một số triệu chứng, biệp pháp phòng ngừa và cách xử lý:

* Triệu chứng lúa ngộ độc hữu cơ:

- Bệnh ban đầu xuất liện ở lá già, chóp lá chuyển sang màu vàng đỏ và khô rồi lan xuống dưới, nặng thì xuất hiện ở cả lá bánh tẻ, thậm chí cả lá non.

- Bộ rễ bị đen một phần hay toàn bộ và có mùi trứng thối tùy theo mức độ bị ngộ độc.

- Lúa bị ngộ độc nhẹ thì giảm sinh trưởng phát triển, giảm khả năng đẻ nhánh. Nặng thì ngưng sinh trưởng, không đẻ nhánh, thậm chí có thể bị chết.

Ảnh: Ngộ độc hữu cơ làm lá bị vàng và rễ bị thối đen

* Biện pháp phòng ngừa:

- Tăng cường bón phân lân, vôi cho lúa Thu Đông khi làm đất trước sạ.

- Bón phân cân đối, tùy giai đoạn sinh trưởng của lúa. Không bón phân khi lá lúa còn ướt, đặc biệt là phân đạm.

- Xử lý rơm rạ bằng các sản phẩm sinh học như tricoderma sau khi thu hoạch lúa Hè Thu.

* Biện pháp xử lý:

- Rút nước ra khỏi ruộng để khô 2 – 3 ngày cho mặt ruộng nứt chân chim, sau đó đưa nước trở lại ruộng. Đối với những ruộng không rút được nước tiến hành cào sục bùn nhằm rửa bớt và bay hơi các chất độc trong đất.

- Bổ sung phân lân hoặc vôi từ 100 – 200 kg/ha.

- Bón phân bón lá để giúp cây lúa cầm cự trong thời gian chờ bộ rễ phục hồi, có thể sử dụng Hydrophos liều lượng 1kg/ha.

- Sau khi xử lý 7 – 10 ngày kiểm tra lúa thấy ra rễ mới, lá mới thì tiến hành bón thúc và chăm sóc bình thường.

Lưu ý: Nông dân phải áp dụng đầy đủ các bước nêu trên, nếu thiếu một trong các bước, quá trình khắc phục ngộ độc hữu cơ cho lúa sẽ không triệt để, ảnh hưởng đến năng suất sau này. Ngoài ra, nông dân cũng có thể áp dụng cách khắc phục lúa ngộ độc hữu cơ cho trường hợp lúa bị ngộ độc phèn (rễ có màu nâu, sinh trưởng còi cọc, thường xảy ra vào đầu vụ Hè Thu hàng năm do nắng hạn và thiếu nước, đất bị xì phèn).

Dung Ngọc - Trung tâm Khuyến nông