Mô hình lúa – tôm là một trong những hệ thống canh tác đặc thù của vùng bán đảo Cà Mau, vận hành theo cơ chế tự hỗ trợ của hệ sinh thái: mùa mưa trồng lúa, mùa khô nuôi tôm; chất hữu cơ từ lúa tạo môi trường lý tưởng nuôi tôm; nước mặn – lợ mùa khô hạn chế sâu bệnh hại lúa. Tuy nhiên, để đảm bảo mô hình vận hành đúng tiêu chuẩn hữu cơ, nông dân cần nắm vững quy trình kỹ thuật bài bản. Với mục tiêu đó, từ ngày 03- 04/12/2025 tại Khách sạn Cát Tường, Phường Bạc Liêu, Trung tâm Khuyến nông Cà Mau đã tổ chức tập huấn đào tạo ngoài mô hình “Kỹ thuật sản xuất lúa hữu cơ - tôm” thuộc Dự án “Xây dựng mô hình canh tác lúa hữu cơ – tôm” cho xã viên các HTX trên địa bàn các xã/phường Giá Rai, Vĩnh Phước, Vĩnh Lộc và Hồng Dân với mục tiêu then chốt: nâng cao kiến thức – kỹ năng – tư duy sản xuất hữu cơ, đáp ứng yêu cầu ngày càng cao về chất lượng nông sản, môi trường và hiệu quả kinh tế.

Tham gia lớp tập huấn, học viên được hướng dẫn cách duy trì nền đất có hàm lượng mùn cao, bảo tồn vi sinh vật có lợi và hạn chế tích tụ phèn mặn. Việc giữ cân bằng pH đất – nước, cải thiện độ thoáng khí và quản lý bùn đáy ao được nhấn mạnh như yếu tố quyết định để hạn chế dịch bệnh trên tôm và tăng khả năng sinh trưởng của lúa. Những sai lầm phổ biến như xả nước quá nhanh, không kiểm tra độ mặn trước khi cấp nước, hoặc phối hợp thời điểm thả giống không hợp lý được phân tích để giúp nông dân rút kinh nghiệm.

 Quảng cảnh lớp tập huấn

Học viên được cập nhật các giống lúa thích ứng với điều kiện mặn nhẹ – mặn trung bình, có khả năng chống chịu sâu bệnh và phù hợp quy trình hữu cơ. Các chế phẩm vi sinh, phân bón hữu cơ khoáng, vật tư xử lý môi trường được giới thiệu cùng hướng dẫn cách sử dụng an toàn, hiệu quả và tuân thủ yêu cầu chứng nhận. Đối với phòng trừ dịch hại thì nguyên tắc “phòng là chính” bao gồm: duy trì cân bằng sinh thái đồng ruộng, hạn chế sử dụng thuốc BVTV có nguồn gốc hóa học, khuyến khích thiên địch như nhện, bọ cánh cứng, ếch nhái, sử dụng bẫy sinh học và ủ phân hữu cơ để cải thiện đất. Giảng viên đồng thời phân tích các tình huống thực tế: lúa bị vàng lá trong điều kiện ngập kéo dài, rầy nâu tấn công vào giai đoạn trổ, tôm chậm lớn do môi trường thiếu khoáng… Từ đó, nông dân học cách nhận diện nguyên nhân và áp dụng giải pháp phù hợp.

Điểm nổi bật của khóa tập huấn là hoạt động thảo luận mở, nông dân được trình bày khó khăn thực tế gặp phải như độ mặn lên xuống bất thường, sâu bệnh hại lúa trong thời tiết thất thường, khó khăn khi duy trì nhật ký sản xuất, chi phí đầu tư ban đầu cho mô hình hữu cơ. Giảng viên và học viên đã phân tích từng trường hợp, từ đó đưa ra hướng xử lý phù hợp với điều kiện từng hộ, giúp khóa học mang tính ứng dụng cao, tránh lý thuyết khó áp dụng.

 Học viên thảo luận sôi nổi tại lớp tập huấn

Song song với học lý thuyết, ban tổ chức đã tổ chức cho học viên tham quan thực tế mô hình sản xuất lúa hữu cơ tại HTX Dịch vụ Nông nghiệp Hòa Phát - ấp Tà Ky, xã Hồng Dân, giúp nông dân quan sát trực tiếp cách quản lý đồng ruộng, vận hành hệ thống thủy lợi nội đồng, chăm sóc tôm – lúa theo nguyên tắc hữu cơ. Việc “mắt thấy – tay làm” giúp học viên củng cố kiến thức, tự tin hơn khi áp dụng vào sản xuất.

Thông qua lớp tập huấn, nông dân không chỉ được cung cấp kiến thức kỹ thuật, mà quan trọng hơn là được định hướng tư duy sản xuất hữu cơ – sinh thái, phù hợp mục tiêu phát triển nông nghiệp xanh, giảm phát thải và thích ứng biến đổi khí hậu. Lớp tập huấn đã đóng vai trò là “cầu nối” giúp nông dân tiếp cận tri thức mới, tạo tiền đề mở rộng sản xuất và nâng cao vị thế sản phẩm lúa – tôm của địa phương trên thị trường.

Dung Ngọc – Trung tâm Khuyến nông