5. Chọn lá

          - Lá phải có kích thước nhỏ tương hợp với kích thước thu nhỏ của cây để tạo nên một tỉ lệ phù hợp trên tổng thể.

          - Nên chọn những loại cây có khả năng thu nhỏ được lá bằng kỹ thuật cắt tỉa hay những loài có lá nhỏ tự nhiên. Những loại cây có cấu trúc lá nhỏ tự nhiên về hình dáng, màu sắc đẹp rất được ưa chuộng để tạo tác một cây Bonsai.

          - Đối với Bonsai thì hoa và trái không phải là yếu tố được xem quan trọng. Nhưng trên thực tế những cây Bonsai có hoa đẹp, có màu sắc trái hấp dẫn thì dễ dàng tạo ra ấn tượng mạnh cho nhiều người khi thưởng ngoạn. Do đó, nên chọn cây có hoa, trái kích thước nhỏ để tạo tác Bonsai đồng thời phù hợp với kích thước thu nhỏ của cây.

          - Một tác phẩm Bonsai cũng có thể được cảm nhận tốt về vẻ đẹp của nó trong trạng thái rụng lá hoàn toàn.

          - Thông thường các cành của cây hợp nhất lại tạo nên khối tán lá có hình tam giác, hình trứng, hình tán dù, hình ngọn lửa…Đa số cấu trúc tán lá của Bonsai là hình khối tam giác, nhưng nên điều chỉnh hình tam giác này là  tam giác lệch để tạo ra cảm giác sinh động tự nhiên, không nên phân bố cành quá đều đặn và cứng nhắc trong bố cục.

          - Việc cấu  trúc khối tán lá trong không gian phụ thuộc vào kiểu dáng của thân. Cây có nét thân thô, mạnh (cây dáng trực thẳng) thì khối tán lá thể hiện nét mạnh mẽ, khỏe khoắn, cương mãnh. Cây có nét thân mềm mại, uyển chuyển (cây dáng xiêu, nghiêng,..) thì khối tán lá mềm mại, linh động.

          a. Các dạng hình bố trí một tán lá tổng thể trên Bonsai

          - Cây dáng thẳng: Tán lá nên nghiêng nhẹ xuống phía dưới và tạo ra hình tam giác lệch. Khối tán lá tạo thành có ấn tượng rất mạnh mẽ bởi các cành và ngọn được tạo jin (kỹ thuật làm lũa khô trên thân cây) trên cây (hình vẽ).

         - Cây dáng xiên: Tán lá hướng xuống, bố cục tán lá là hình tam giác lệch nhưng thể hiện sự khỏe khoắn, cường tráng trên một thân cây già tuổi.

           - Cây dáng gió lùa: Thân và hướng cành được hướng về một phía cho thấy sự chuyển động của gió, cấu trúc tán cây mềm mại, uyển chuyển, nét của cây rất động.

        - Cây dáng thác đổ và bán thác đổ: Cành được phân bố thành từng lớp, hướng nhìn được hướng theo trục trước, sau và dựa vào đường cong của thân mà phân bố cành. Sự phân bố cành là bất quy tắc, sự sắp xếp cành phụ thuộc vào đường nét của thân chính nhưng bố cục chính của tán cây vẫn là khối tam giác

6. Tán lá

          - Hình dáng của tàn nhánh trên cây do trục cành chính và các nhánh sơ cấp,  nhánh thứ cấp tạo thành.

          - Các tán lá phối hợp lại tạo nên hình dạng chung của tán cây, khối lượng tán lá nên tương đồng với khối lượng rễ trong chậu.

          - Sự phân bố hướng cành dựa theo dáng cây: Cây thác đổ tán lá được phân bố thành từng lớp; cây gió lùa tán lá phân bố lệch về một phía; cây hai thân khối tán lá được phân bố hợp nhất như của cây một thân…

          - Hình dáng tán lá có thể là một trong các kiểu sau: Tán lá hình tam giác, tán lá hình thoi, tán lá hình mũi giáo hay tán lá hình trái tim…

a. Tán lá hình tam giác

          - Nhìn từ trên xuống tán lá: Bờ viền bên ngoài của tán lá là một hình tam giác. Các nhánh phụ thứ cấp và các nhánh con tạo nên mạng xương cành tự nhiên.

          - Nhìn ngang tán lá: Khối cành bên trong của được phân bố dày hơn phía ngoài.

b. Tán lá hình thoi

          - Nhìn trên xuống của tán lá: Bờ viền tán bên ngoài là một hình thoi, sự phân bố nhánh con của tán lá phù hợp với tự nhiên.

          - Nhìn ngang của tán lá: Các nhánh phía bên trong được phân bố dày tạo thành khối hình thoi tự nhiên.

c. Tán lá hình mũi giáo

          - Nhìn trên xuống của tán lá: Đường viền bên ngoài của tán lá mềm mại hơn 02 kiểu trên.

          - Nhìn ngang của tán lá: Khối tán lá tương tự như hai kiểu trên.

(hết kỳ 7, mời xem tiếp kỳ 8: Các nguyên tắc cơ bản để xây dựng một tác phẩm Bonsai (tiếp theo)

Quốc Tuấn