Thực hiện chủ trương của Đề án Phát triển 1 triệu ha chuyên canh lúa chất lượng cao, giảm chi phí, tăng thu nhập, thích ứng biến đổi khí hậu vùng Đồng bằng sông Cửu Long, HTX Dịch vụ Nông nghiệp Hồng Phát (ấp Tường Thắng B, xã Vĩnh Thanh) đã đăng ký tham gia mô hình thí điểm 50 ha lúa canh tác theo hướng đồng bộ, ứng dụng cơ giới hóa, giảm giống – giảm phân – tăng hiệu quả trên nền đất canh tác 3 vụ lúa.

HTX Dịch vụ Nông nghiệp Hồng Phát được thành lập năm 2023 với 43 thành viên, hoạt động ở các lĩnh vực thu mua lúa, bao tiêu sản phẩm đầu ra, cung ứng vật tư nông nghiệp và tưới tiêu. Vụ Hè Thu 2025, HTX được chọn tham gia thực hiện mô hình thí điểm với diện tích 50 ha/24 hộ dân tham gia. Đây là khu vực có diện tích lúa chuyên canh lớn, có ô đê bao đảm bảo quá trình quản lý nước trong suốt thời gian canh tác. Toàn bộ diện tích mô hình được ứng dụng máy sạ hàng kết hợp vùi phân với mật độ 70 kg/ha, thay thế phương pháp sạ lan truyền thống với mật độ từ 150 – 200 kg/ha.

Gieo sạ bằng máy sạ kết hợp vùi phân

Việc cơ giới hóa khâu gieo sạ không chỉ giúp tiết kiệm lượng giống (giảm từ 20–25% so với sạ lan), mà còn giúp vùi phân đúng độ sâu, giảm thất thoát dinh dưỡng, tạo điều kiện cho cây lúa phát triển đồng đều. Bên cạnh đó, mô hình tận dụng tối đa hiệu ứng hàng biên – khoảng cách gieo sạ khoa học giúp ruộng lúa thông thoáng, tăng khả năng quang hợp, giảm sâu bệnh, đặc biệt là các loại bệnh hại lá và rầy nâu.

Sau 70 ngày gieo sạ, ruộng lúa OM 18 tại HTX đang trong giai đoạn làm đòng, sinh trưởng tốt, thân khỏe, bộ lá đứng, ít sâu bệnh. Dự đoán năng suất có thể đạt từ 6,5–7,2 tấn/ha, cao hơn trung bình khu vực từ 10–15%, trong khi chi phí đầu tư giảm từ 1,5–2 triệu đồng/ha nhờ tiết kiệm giống, phân bón và công chăm sóc. Chia sẻ về quá trình thực hiện mô hình, ông Nguyễn Hồng Phúc – Chủ nhiệm HTX DVNN Hồng Phát cho biết: Ngay từ đầu, HTX xác định nếu không thay đổi tư duy sản xuất thì nông dân khó có thể theo kịp yêu cầu thị trường. Chúng tôi rất phấn khởi khi được chọn thực hiện mô hình điểm trong Đề án 1 triệu ha. Từng công đoạn đều được lên kế hoạch rõ ràng: từ chọn giống, thời điểm xuống giống, kỹ thuật sạ hàng, đến quản lý dinh dưỡng và phòng trừ sâu bệnh hợp lý. Bà con trong HTX ban đầu còn e dè, nhưng thấy hiệu quả rõ ràng nên rất đồng tình. Ông Phúc cũng nhấn mạnh thêm: Hiệu ứng hàng biên và việc sử dụng máy sạ hàng giúp ruộng thông thoáng, dễ quản lý sâu bệnh, giảm hẳn công lao động. Quan trọng hơn là nông dân thấy được lợi ích thực tế từ mô hình này, từ đó thay đổi cách nghĩ, cách làm.

Các HTX trên địa bàn tỉnh tham quan mô hình thí điểm tại HTX DVNN Hồng Phát

Không chỉ dừng ở mặt kỹ thuật, mô hình còn được HTX kết hợp với các đơn vị cung ứng vật tư đầu vào, các ngành chức năng và doanh nghiệp tiêu thụ lúa gạo để hướng tới chuỗi giá trị khép kín, từng bước nâng cao thu nhập cho thành viên và giảm rủi ro thị trường. Theo đánh giá của cán bộ kỹ thuật, mô hình tại HTX Hồng Phát là một trong những mô hình điển hình của tỉnh Bạc Liêu (cũ) trong việc tiên phong thực hiện Đề án 1 triệu ha theo định hướng xanh, hiệu quả và thích ứng.

Nhìn cánh đồng lúa 50 ha phát triển tốt, ít sâu bệnh, hứa hẹn cho năng suất cao, ông Trần Văn Ngỗ - chủ nhiệm HTX Nông nghiệp Thanh Sơn, ấp Thanh Sơn, xã Vĩnh Mỹ cho biết: Tôi thấy HTX Hồng Phát rất “gan” trong việc ứng dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật, đặc biệt là giảm giống gieo sạ, từ 150 – 200 kg/ha đột ngột giảm xuống còn 70 kg/kg mà xã viên vẫn mạnh dạn áp dụng. Sau chuyến tham quan này, tôi sẽ đăng ký cho HTX mình thực hiện đề án trong những năm tiếp theo.

Ngoài 50 ha thí điểm này, trên địa bàn tỉnh Cà Mau còn có 1 mô hình thí điểm 60 ha tại HTX Dịch vụ nông nghiệp Kinh Dớn (ấp Kinh Dớn, xã Đá Bạc). Lúa hiện tại cũng đang giai đoạn trổ, phát triển tốt. Hai mô hình đều được xem là hình mẫu để các địa phương khác học tập và nhân rộng, đặc biệt trên các vùng đất canh tác 3 vụ – vốn chịu áp lực lớn về đất, nước và chi phí đầu tư. Hiệu quả bước đầu cho thấy rõ tiềm năng của việc kết hợp giữa chuyển đổi kỹ thuật canh tác, cơ giới hóa và tổ chức lại sản xuất theo hướng hợp tác, liên kết, phục vụ cho việc xây dựng thương hiệu lúa gạo chất lượng cao trên địa bàn tỉnh Cà Mau.

Dung Ngọc – Trung tâm Khuyến nông