Cà Mau, ngày 21 tháng 11 năm 2025, tại Khách sạn Ánh Nguyệt, Chi cục Thủy sản Cà Mau đã phối hợp tổ chức lớp tập huấn nhằm nâng cao kiến thức về “Tiêu chuẩn thực hành nuôi trồng thủy sản tốt (VietGAP), tiêu chuẩn nông nghiệp hữu cơ và giới thiệu một số yêu cầu của thị trường, thiết lập hệ thống truy xuất nguồn gốc sản phẩm tại công đoạn nuôi”. Lớp tập huấn được tổ chức trong khuôn khổ Chương trình ứng dụng VietGAP trong nuôi trồng thủy sản năm 2025 tại Cà Mau.

Thành phần tham dự buổi tập huấn gồm có đại diện Cục Thủy sản và Kiểm ngư, Bộ Nông nghiệp và Môi trường , Bà Nguyễn Thị Băng Tâm. Về phía Chi cục Thủy sản tỉnh Cà Mau có ông Nguyễn Văn Trung – Phó Chi cục trưởng. Thầy Bùi Khánh Tùng đại diện cho Hiệp hội phát triển nông nghiệp Hữu cơ Việt Nam và có hơn 45 đại biểu tham dự, Sự kiện đã thu hút sự tham dự của đại diện các tỉnh bạn, bao gồm cả đại biểu từ tỉnh An Giang, cùng với sự góp mặt đại biểu bao gồm đại diện lãnh đạo và cán bộ từ Trung tâm Khuyến Nông, Chi cục Chăn nuôi và Thú y, cùng với đại diện lãnh đạo và nông dân sản xuất từ các Hợp tác xã (HTX) nuôi trồng thủy sản như HTX Quyết Thắng, HTX Trí Lực, HTX Dân Phát, HTX Tân Hưng, HTX Cái Bát, và HTX Thuận Lợi.

Những lợi ích thiết thực từ việc thực hiện các tiêu chuẩn vào quy trình sản xuất

Ông Nguyễn Văn Trung, Phó Chi cục trưởng Chi cục Thủy sản Cà Mau, khẳng định rằng tỉnh đã có sự chỉ đạo quyết liệt nhằm định hướng ngành tôm phát triển theo hướng an toàn và bền vững. Ông nhấn mạnh rằng thực hành sản xuất nông nghiệp tốt (VietGAP/Hữu cơ) không chỉ là một quy trình kỹ thuật mà là một tư duy sản xuất hướng đến sự bền vững, bảo vệ môi trường và trên hết là đảm bảo sức khỏe cho người tiêu dùng, đồng thời nâng cao uy tín cho sản phẩm nông nghiệp Cà Mau.

Ông Nguyễn Văn Trung phát biểu khai mạc lớp tập huấn

Việc áp dụng các tiêu chuẩn này mang lại nhiều lợi ích thiết thực: (1) Nâng cao chất lượng và giá trị sản phẩm làm giúp sản phẩm dễ dàng được thị trường đón nhận. (2) Tạo cơ chế tiêu thụ dễ dàng từ việc thông thoáng, thuận lợi trong điều kiện thuận lợi để tiêu thụ tại các hệ thống siêu thị lớn (như Coopmart, Satra, Lotte, GO!) và hướng tới xuất khẩu. (3) Giảm thiểu rủi ro giúp kiểm soát chặt chẽ các yếu tố đầu vào, từ con giống, vật tư, đến quy trình thu hoạch, qua đó giảm thiểu tối đa tồn dư hóa chất.

Các chuyên đề được trình bày đã đi sâu vào các tiêu chuẩn quan trọng: (1) Tiêu chuẩn Tôm Hữu cơ: Tập trung vào TCVN 11041-8:2018 phần 8: Tôm hữu cơ. Nội dung này bao gồm nguyên tắc nuôi tôm hữu cơ, yêu cầu trong quá trình sản xuất, và các hồ sơ lưu trữ. Chuyên gia nhấn mạnh rằng việc nuôi tôm hữu cơ ở Cà Mau có lợi thế lớn với các mô hình tôm lúa, tôm rừng và quảng canh cải tiến, vì nó hạn chế tối đa việc sử dụng tài nguyên không tái tạo và vật tư đầu vào không có nguồn gốc tự nhiên. (2)Tiêu chuẩn VietGAP: Giới thiệu về tiêu chuẩn TCVN 13528 Phần 1:2022 cho thủy sản, tập trung vào các yêu cầu về kiểm soát chất lượng nước, quản lý con giống, thức ăn, quản lý sức khỏe tôm nuôi, kiểm soát chất thải, và quy trình thu hoạch.

Về tiêu chuẩn Tôm Hữu cơ (TCVN 11041-8:2018 Phần 8): Định hướng Sinh thái và Hạn chế Tối đa Hóa chất

Tiêu chuẩn Tôm Hữu cơ (TCVN 11041-8:2018 Phần 8) là một trong những tiêu chuẩn cốt lõi nhằm định hướng sản xuất bền vững và đã được Bộ Khoa học Công nghệ soạn thảo và ban hành. Tiêu chuẩn này bao gồm bốn phần chính, đi từ nguyên tắc nuôi tôm hữu cơ (dựa trên các yếu tố sức khỏe, sinh thái, công bằng và sự cẩn trọng) đến yêu cầu chi tiết trong quá trình sản xuất và các hồ sơ lưu trữ. Trọng tâm của hữu cơ là hạn chế tối đa việc sử dụng tài nguyên không tái tạo (như xăng dầu, nhiên liệu hóa thạch) và ngăn chặn vật tư đầu vào không có nguồn gốc tự nhiên (hóa chất tổng hợp).

Thầy Bùi Khánh Tùng - Hiệp hội phát triển nông nghiệp hữu cơ

Điều này đòi hỏi phải kiểm soát nghiêm ngặt các loại vật tư như thức ăn, thuốc phòng trị bệnh, và các khoáng chất/hóa chất xử lý môi trường. Đối với Cà Mau, các mô hình nuôi truyền thống như tôm lúa, tôm rừng và quảng canh cải tiến được đánh giá là có lợi thế lớn để áp dụng tiêu chuẩn này, vì chúng vốn dĩ đã có sự can thiệp từ bên ngoài thấp hơn so với nuôi thâm canh. Mô hình tôm rừng và tôm lúa thường ít bổ sung thức ăn chủ động và ít sử dụng hóa chất, giúp quá trình chuyển đổi sang hữu cơ (thường yêu cầu duy trì liên tục và tránh sử dụng các chất cấm) trở nên khả thi hơn.

Tuy nhiên, để đạt chứng nhận, các cơ sở nuôi phải đối mặt với thách thức về nguồn giống hữu cơ và phải đảm bảo 95% vòng đời của tôm thương phẩm diễn ra trong điều kiện hữu cơ. Quá trình này cũng đòi hỏi phải ngừng sử dụng các vật tư hóa học trên bờ ao hoặc trong ruộng lúa, đôi khi cần thời gian chuyển đổi kéo dài từ 12 đến 18 tháng để đảm bảo không có tồn dư hóa chất rửa trôi vào ao nuôi.

Về tiêu chuẩn VietGAP (TCVN 13528 Phần 1:2022): Kiểm soát Hệ thống và Truy xuất Nguồn gốc

Tiêu chuẩn VietGAP (TCVN 13528 Phần 1:2022) cho thủy sản là công cụ để chứng minh sự minh bạch và chất lượng sản phẩm, áp dụng cho nuôi trồng trong ao có thể kiểm soát được các yếu tố đầu vào. Tiêu chuẩn này bao gồm 25 tiêu chí tập trung vào việc kiểm soát chặt chẽ và có hệ thống các yếu tố sản xuất.

Bà Nguyễn Thị Băng Tâm - Cục Thủy sản và Kiểm ngư

Các yêu cầu trọng tâm bao gồm: Thứ nhất, kiểm soát chất lượng nước từ việc cơ sở nuôi cần ghi chép nhật ký hàng ngày các yếu tố môi trường (nhiệt độ, pH) và phải tận dụng các phiếu kiểm tra chất lượng nước định kỳ từ Chi cục Thủy sản để làm bằng chứng về việc nước không phải là mối nguy ô nhiễm. Thứ hai, quản lý con giống và thức ăn bắt buộc phải mua từ các cơ sở sản xuất kinh doanh đã được cấp Giấy chứng nhận đủ điều kiện theo Luật Thủy sản. Người nuôi cần kiểm tra mã số sản phẩm thức ăn và vật tư xử lý môi trường trên hệ thống của Cục Thủy sản để xác minh nguồn gốc và tính hợp pháp. Thứ ba, việc quản lý sức khỏe tôm nuôi đảm bảo phòng bệnh chủ động. Nếu tôm bị bệnh, người nuôi không được tự ý kê đơn thuốc, mà cần báo cáo cho cán bộ chuyên môn hoặc thú y có giấy chứng nhận hành nghề để kê đơn thuốc. Nếu buộc phải dùng kháng sinh, cần đảm bảo thời gian ngưng sử dụng (thời gian cách ly) từ 15 đến 21 ngày trước khi thu hoạch để tránh tồn dư hóa chất. Thứ tư, kiểm soát chất thải và Thu hoạch lưu ý chất thải (nhất là vỏ bao kháng sinh – chất thải nguy hại) phải được thu gom và xử lý đúng cách, thường là trả lại cho đại lý cung cấp. Quá trình thu hoạch và vận chuyển phải đảm bảo tôm không bị stress hoặc chết, và phải ghi chép đầy đủ hồ sơ. Thứ năm, toàn bộ quá trình sản xuất phải được ghi chép chi tiết trong hồ sơ (sổ nhật ký) và phải được lưu giữ trong vòng 24 tháng, giúp cơ quan chức năng dễ dàng truy xuất thông tin, từ đó giảm thiểu tối đa tồn dư hóa chất và nâng cao uy tín cho sản phẩm.

 Hình ảnh các đại biểu tham dự tập huấn

Tin tưởng rằng dưới sự truyền đạt nhiệt tình của đội ngũ chuyên gia và tinh thần học hỏi nghiêm túc của bà con, lớp tập huấn đã diễn ra thành công tốt đẹp, các đại biểu, bà con nông dân sau khóa học sẽ trở thành những hạt nhân tiên phong áp dụng kiến thức VietGAP và Hữu cơ tại cơ sở sản xuất của mình.

Văn Cường, Trung tâm Khuyến nông