Cà Mau, ngày 10/6 Tại khách sạn Mường Thanh Cà Mau, Cục Thủy sản và Kiểm ngư (Bộ NN&MT) đã phối hợp cùng Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Cà Mau và Tổ chức Hợp tác Phát triển Đức (GIZ) tổ chức Hội thảo tham vấn với chủ đề “Giải pháp phòng, trị bệnh trên tôm nước lợ và cua biển tại Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL)”. Sự kiện nhằm đánh giá thực trạng và đề xuất các giải pháp kiểm soát dịch bệnh hiệu quả, hướng tới phát triển ngành thủy sản bền vững trong khu vực trọng điểm của cả nước.

Chủ tọa Hội nghị 

Hội thảo thu hút hơn 70 đại biểu là lãnh đạo, chuyên gia, nhà khoa học, doanh nghiệp, cơ sở nghiên cứu, đào tạo và đại diện ngành nông nghiệp của nhiều địa phương khu vực phía Nam. Chủ trì hội thảo là ông Nhữ Văn Cẩn – Phó Cục trưởng Cục Thủy sản và Kiểm ngư và ông Châu Công Bằng – Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Cà Mau.

Phát biểu tại hội thảo, ông Châu Công Bằng giới thiệu tổng quan về ngành tôm Cà Mau với diện tích hơn 300.000 ha. Riêng diện tích nuôi tôm 280.000 ha, sản lượng khoảng 250.000 tấn/năm. Bên cạnh con tôm thì Cà Mau còn nuôi cua kết hợp với diện tích khoảng 250.000 ha, sản lượng từ 25.000 – 30.000 tấn/năm, cua Cà Mau có chất lượng thịt thơm ngon và thị trường rộng. Tuy nhiên, hạ tầng cho sự phát triển còn hạn chế, thời tiết, biến đổi khí hậu ngày càng gay gắt, môi trường ngày càng ô nhiễm, dịch bệnh xảy ra ở các vùng nuôi nhưng chưa đến mức nghiêm trọng gây thiệt hại lớn. Đặc biệt, cua trong 4 năm trở lại đây xuất hiện bệnh, thời điểm xuất hiện vào tháng 11 cho đến tháng 4 dương lịch của năm sau. Bệnh cua qua kiểm tra thấy nhiều ký sinh trùng trong cua gây thiệt hại. Diễn biến xảy ra ở những vùng gần biển cua chết nhiều hơn, càng xa vùng biển thì xảy ra chết ít hơn, đi sâu vào đất liền như vùng huyện Thới Bình thì không xảy ra bệnh trên cua. Đã qua cũng đã mời các viện, trường để tìm hiểu nguyên nhân, đến nay vẫn chưa có giải pháp cụ thể để trị bệnh như thế nào, hiện nay chỉ có cách phòng bệnh. Cà Mau kỳ vọng giải quyết được dịch bệnh trên cua, tôm trong thời gian tới, góp phần phát triển các địa phương, trong đó có Cà Mau.

Nhiều báo cáo chuyên môn được trình bày tại hội thảo, bao gồm:

- Cục Thủy sản và Kiểm ngư: Tình hình sản xuất và công tác kiểm soát dịch bệnh trên tôm nước lợ, cua nuôi tại Đồng bằng sông Cửu Long

- Cục Chăn nuôi và Thú y: Kết quả kiểm dịch đối với tôm nước lợ, cua biển các tháng đầu năm 2025 và một số giải pháp kiểm soát dịch bệnh hiệu quả.

- Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Cà Mau: Tình hình dịch bệnh trên tôm nuôi nước lợ, cua biển các tháng đầu năm 2025.

- Viện Nghiên cứu Nuôi trồng Thủy sản II: Bệnh và giải pháp phòng trị bệnh trên giáp xác.

- Đại học Cần Thơ: Nghiên cứu tình hình bệnh trên cua nuôi ở tỉnh Cà Mau.

- Đại học Nông Lâm TP.HCM: Nghiên cứu khả năng gây bệnh của một số loài Vibrio ssp. Phân lập từ tôm thẻ chân trắng (Litopenaeu vannamei) mắc hội chứng phân trắng, giải pháp tổng hợp kiểm soát bệnh tôm.

- Tập đoàn Việt Út: một số giải pháp phòng trị bệnh trên tôm.

Đại biểu dự hội thảo 

Phần thảo luận sôi nổi, nhiều ý kiến đáng chú ý được ghi nhận:

- Đại biểu tỉnh Sóc Trăng cho biết bệnh EHP trên tôm bùng phát mạnh trong năm 2024–2025. Thời gian qua cũng đã được Trường Đại học Cần Thơ hướng dẫn theo cách nâng cao pH lên 11, sử dụng chlorine diệt mầm bệnh tương đối tốt. Tuy nhiên, cần sớm xây dựng quy trình khống chế bệnh trong ao ương và ao nuôi.

- Đại biểu Học viện Nông nghiệp Việt Nam cho biết bệnh trên tôm, cua xảy ra khi thời tiết thay đổi, như mưa nhiều, cho rằng trong thành phần nước mưa có tính acid làm pH giảm gây thiệt hại. Tuy nhiên, đã qua đo pH trong nước khi mưa nằm tầm 7 đơn vị. Việc gây ảnh hưởng cho tôm, cua không nằm ở chỗ nước mưa tạo ra H₂O₂ gây sóc hệ vi sinh trong nước ao, làm cho tảo, vi sinh chết hàng loạt, dẫn đến tạo điều kiện cho vibro phát triển lên gây bệnh. Vì vậy, khuyến cáo chúng ta sử dụng khoáng trung hòa H₂O₂ khi mưa để tôm không bị ảnh hưởng, hệ vi sinh càng đa dạng càng an toàn cho tôm. Thời gian tới cần nhiều nghiên cứu để phát triển, đã qua nghiên cứu có hơn 2.000 loài vi sinh vật, phải phân tích toàn diện để giúp nhà quản lý định hướng tốt. Sử dụng vi khuẩn tía cao trong ao nuôi có ánh sáng rất tốt. Đại biểu thông tin thêm về thị trường cua nhập khẩu sang Singapore là loài Scylla serrata mới được nhập khẩu. Hiện nay nước ta không có sản xuất loài này nên không xuất khẩu vào thị trường này. Bệnh cua tại miền Bắc chủ yếu do loài vi tảo 2 roi, chúng ta sử dụng vi sinh cao vào mùa nắng có thể ức chế chúng.

- Đại biểu Tập đoàn Việc Út cho rằng hiện nay cua Cà Mau là loài Scylla paramamosain, còn loài Scylla serrata chỉ có ở các tỉnh phía Bắc, Singapore và Út. Muốn làm được việc này thì phải làm công tác chọn giống, phải có chương trình rõ ràng để sau này các doanh nghiệp vào cuộc, chủ yếu phụ thuộc vào thị trường xuất khẩu và trong nuôi tôm thẻ chân trắng khuyến cáo nên nuôi với mật độ 140 con/m² đến dưới 200 con/m² tôm nuôi phát triển tốt, vì tôm sẽ ít stress và bệnh.

- Đại diện ICAFIS đề xuất ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) trong chẩn đoán và dự báo bệnh, xây dựng cơ sở dữ liệu đồng bộ giữa các địa phương và ngành chức năng.

- Đại biểu Đại học Nông Lâm TP. Hồ Chí Minh cho biết thông tin ở Ecuador chọn giống ai cũng làm, mỗi công ty có trách nhiệm chọn giống khác nhau, giữa các trại chia sẻ với nhau những loại giống tốt. Các nước Châu Âu làm tôm bố mẹ không cắt mắt, sau khi đẻ 4 tháng chất lượng tôm giống vẫn tốt, nên cần Cục Thủy sản và Kiểm ngư có sự nghiên cứu.

Phát biểu kết luận hội thảo, ông Nhữ Văn Cẩn – Phó Cục trưởng Cục Thủy sản và Kiểm ngư nhấn mạnh: Con giống rất quan trọng, nhu cầu rất lớn, công tác kiểm soát giống đặc biệt quan trọng, từ các địa phương chúng ta kiểm soát như thế nào giống sạch bệnh và chúng ta đảm bảo như thế nào giống chất lượng. Về vấn đề môi trường, kiểm soát môi trường rất quan trọng, về vấn đề kỹ thuật thì các mô hình sản xuất chúng ta nuôi theo hình thức 02 giai đoạn, quy trình, mật độ thả rất quan trọng và kiểm soát sử dụng thuốc kháng sinh, nó không chỉ đơn thuần là xử lý dịch bệnh mà nó còn liên quan đến vấn đề an toàn thực phẩm, liên quan đến nhu cầu thị trường, nhóm này rất quan trọng ảnh hưởng đến hiệu quả sản xuất. Quan điểm của Cục là xác định ngay khâu đầu tiên là phòng bệnh, mong các địa phương sớm xây dựng các mô hình an toàn, kiểm soát các yếu tố từ khâu giống, khâu an toàn sinh học, an toàn dịch bệnh, tăng cường năng lực chuẩn đoán để xác định nguyên nhân bệnh, kiểm soát chất lượng con giống, vật tư đầu vào, cần có quy chế phối hợp chặt chẽ của chăn nuôi và thúy y. Hiện nay cơ sở dữ liệu cần cập nhật liên tục để các cơ quan quản lý và các địa phương nắm, nhất là các doanh nghiệp lớn để chúng ta hiểu biết cùng tham gia vào khâu quản lý, phát triển các mô hình an toàn sinh học, an toàn dịch bệnh, đặc biệt việc liên kết tạo thành chuỗi sản xuất. Mời gọi các viện, trường tham gia đăng ký chỉ định phòng thử nghiệm và chuẩn đoán bệnh để khi có các vấn đề mới phát sinh sẽ có giải pháp xác định giúp cho các cơ quan quản lý nhà nước hướng dẫn cho phù hợp. Cà Mau con cua hiện nay chưa có nằm trong chương trình giám xác của Bộ, chúng ta cân nhắc các quy định xem có đáp ứng chưa, nếu đáp ứng chúng ta đưa vào, khi xảy ra các bệnh để chúng ta nghiên cứu, đưa bệnh cua vào chương trình khoa học công nghệ để cho các nhà khoa học cùng nhau nghiên cứu đưa ra các giải pháp, nhất là bệnh trên cua, chọn giống, tăng trưởng … Kết nối phối hợp với các tổ chức có liên quan kiểm soát dịch bệnh xuyên thế giới để chúng ta chia sẻ sớm thông tin từ đó có giải pháp giải quyết kịp thời.

Hội thảo khép lại trong không khí đồng thuận cao, là bước kết nối quan trọng giữa các bên liên quan – từ nhà quản lý, nhà khoa học, doanh nghiệp đến người sản xuất – nhằm hướng tới mục tiêu phát triển ngành thủy sản Đồng bằng sông Cửu Long an toàn, bền vững và thích ứng với biến đổi khí hậu./.

Hoàng Trường – TT Khuyến nông