Trong phong trào thi đua chào mừng 80 năm thành lập Ngành Nông nghiệp và Môi trường Việt Nam (1945–2025), tỉnh Cà Mau đã ghi nhận nhiều tập thể, cá nhân điển hình với tinh thần đổi mới, sáng tạo trong sản xuất, tích cực hưởng ứng các chương trình lớn của ngành. Tiêu biểu trong số đó là hai hợp tác xã (HTX) Dịch vụ Nông nghiệp Hồng Phát (xã Vĩnh Thanh) và HTX Dịch vụ Nông nghiệp Kinh Dớn (xã Đá Bạc) - hai điểm được chọn thực hiện thí điểm Đề án 1 triệu ha lúa chất lượng cao, phát thải thấp gắn với tăng trưởng xanh vùng Đồng bằng sông Cửu Long.

Tư duy đổi mới – bước chuyển mạnh trong sản xuất lúa xanh, bền vững

Đề án 1 triệu ha lúa chất lượng cao, phát thải thấp do Bộ Nông nghiệp và Môi trường chủ trì, phối hợp cùng Viện Nghiên cứu Lúa Quốc tế (IRRI) triển khai tại nhiều tỉnh vùng ĐBSCL, hướng tới mục tiêu chuyển đổi tư duy sản xuất từ “lượng” sang “chất”, nâng cao giá trị hạt gạo Việt và giảm phát thải khí nhà kính. Cà Mau là một trong những địa phương hưởng ứng chủ trương này, lựa chọn HTX Hồng Phát và Kinh Dớn làm mô hình thí điểm đầu tiên với quy mô tổng cộng 110 ha (Hồng Phát 50 ha, Kinh Dớn 60 ha).

Ngay từ khi bắt đầu, các HTX đã thể hiện tinh thần tiên phong, sẵn sàng thay đổi phương thức sản xuất theo hướng hiện đại và khoa học. Cả hai đơn vị cùng thống nhất quy trình kỹ thuật mới, đồng bộ trong toàn bộ thành viên: giống lúa chất lượng cao (OM 18 và ST 24), quản lý nước ướt – khô xen kẽ (AWD), bón phân chuyên biệt và sạ hàng bằng máy, áp dụng IPM trong quản lý dịch hại, cơ giới hóa toàn bộ các khâu sản xuất. Nhờ đó, lượng giống gieo sạ giảm 42 – 84 kg/ha, lượng phân đạm giảm khoảng 20%, số lần phun thuốc BVTV giảm 3 lần/vụ, nhưng năng suất vẫn đạt 6,5 – 7 tấn/ha, cao hơn đối chứng 300 kg/ha. Phát thải CO2 giảm khoảng 2 tấn/ha, lợi nhuận tăng thêm 5 triệu đồng/ha.

Ruộng sạ ứng dụng hiệu ứng hàng biên tại HTX Hồng Phát

Từ nhận thức đến hành động – thay đổi tư duy sản xuất của nông dân

Điểm đáng ghi nhận ở hai HTX là sự chuyển biến mạnh mẽ trong tư duy của người nông dân – từ sản xuất tự phát sang sản xuất theo kế hoạch, quy trình kỹ thuật thống nhất và có liên kết với doanh nghiệp. Chia sẻ về quá trình thực hiện mô hình, ông Nguyễn Hồng Phúc – Chủ nhiệm HTX DVNN Hồng Phát cho biết: Ngay từ đầu, HTX xác định nếu không thay đổi tư duy sản xuất thì nông dân khó có thể theo kịp yêu cầu thị trường. Chúng tôi rất phấn khởi khi được chọn thực hiện mô hình điểm trong Đề án 1 triệu ha. Từng công đoạn đều được lên kế hoạch rõ ràng: từ chọn giống, thời điểm xuống giống, kỹ thuật sạ hàng, đến quản lý dinh dưỡng và phòng trừ sâu bệnh hợp lý. Trước đây bà con còn e ngại mô hình mới vì sợ rủi ro. Nhưng khi thấy hiệu quả rõ ràng: ít sâu bệnh, tiết kiệm chi phí, năng suất cao, ai cũng phấn khởi. Việc cơ giới hóa và sạ hàng bằng máy giúp ruộng thông thoáng, dễ quản lý sâu bệnh, giảm hẳn công lao động. Đây là bước tiến lớn của HTX chúng tôi”.

Anh Phúc (ngoài cùng bên phải) hướng dẫn tham quan ruộng mô hình

Ông Phạm Tấn Lưu – Chủ nhiệm HTX Kinh Dớn là một trong những nhân tố then chốt giúp mô hình thí điểm tại HTX thành công. Ngay từ những ngày đầu triển khai, ông đã chủ động cùng Ban quản trị HTX thống nhất kế hoạch áp dụng tiến bộ kỹ thuật. Ông Lưu nhấn mạnh: “Việc ứng dụng tiến bộ kỹ thuật không chỉ là đổi mới quy trình sản xuất mà còn là thay đổi tư duy của nông dân. Ban đầu nhiều bà con còn e ngại về rủi ro, nhưng khi thấy hiệu quả về năng suất và chi phí, ai cũng sẵn sàng tham gia. Chúng tôi còn hướng dẫn nông dân tận dụng phụ phẩm rơm rạ để ủ phân hữu cơ, vừa cải tạo đất, vừa tăng thêm thu nhập. Ngoài ra chúng tôi còn phối hợp với doanh nghiệp cung ứng vật tư và tiêu thụ sản phẩm, đảm bảo giá lúa ổn định. Nhờ đó, năng suất năm nay đạt hơn 17 tấn trên 3 ha, tăng gần 2 tấn so với cùng diện tích ngoài mô hình. Giá lúa bán được 8.400 đồng/kg, cao hơn giá thị trường 200 đồng, giúp nông dân yên tâm sản xuất và thấy rõ lợi ích từ việc tuân thủ quy trình kỹ thuật tiên tiến”.

Củng cố liên kết, hướng đến chuỗi giá trị lúa gạo xanh

Cả hai HTX đều xác định, để sản xuất bền vững, phải có liên kết chặt chẽ “4 nhà”: Nhà nước – Nhà khoa học – Doanh nghiệp – Nông dân. Trong mô hình này, Công ty Cổ phần Phân bón Bình Điền và Công ty TNHH MTV Tư Sang đồng hành cung ứng phân bón chuyên biệt, vật tư đầu vào và hỗ trợ kỹ thuật. Chi cục Trồng trọt và BVTV tỉnh Cà Mau tổ chức 5 lớp tập huấn kỹ thuật cho thành viên HTX, đảm bảo nông dân thực hành đúng quy trình.

Lan tỏa phong trào thi đua – nhân rộng mô hình hiệu quả

Hai HTX Hồng Phát và Kinh Dớn không chỉ giúp nông dân sản xuất lúa giảm phát thải, tăng năng suất mà còn tạo chuyển biến mạnh mẽ trong tư duy sản xuất của người nông dân Cà Mau – từ sản xuất truyền thống sang sản xuất theo hướng kinh tế xanh, tuần hoàn. Hội thảo tổng kết mô hình tháng 8/2025 đã biểu dương các tập thể, cá nhân điển hình và mở ra cơ hội nhân rộng mô hình cho nhiều HTX khác trong tỉnh.

 khoa học kỹ thuật

Khẳng định vai trò tiên phong của nông dân Cà Mau trong giai đoạn mới

Hưởng ứng phong trào thi đua chào mừng 80 năm thành lập ngành, hai HTX Hồng Phát và Kinh Dớn đã khẳng định vai trò tiên phong của nông dân Cà Mau – năng động, dám nghĩ dám làm, tiếp cận tiến bộ kỹ thuật và sản xuất theo hướng xanh – bền vững. Kết quả từ hai HTX là bài học quý về chuyển đổi tư duy, liên kết sản xuất và ứng dụng khoa học kỹ thuật trong nông nghiệp hiện đại, góp phần xây dựng nền nông nghiệp Cà Mau sinh thái – hiệu quả – bền vững.

Tô Ngọc Dung – Trung tâm Khuyến nông