Ngành Nông nghiệp Việt Nam đã trải qua một hành trình vẻ vang suốt 80 năm (1945-2025), kể từ ngày Chủ tịch Hồ Chí Minh ký Sắc lệnh thành lập Bộ Canh nông (nay là Bộ Nông nghiệp và Môi trường). Từ nền tảng ấy, nền nông nghiệp nước nhà đã phát triển mạnh mẽ, không chỉ đảm bảo an ninh lương thực mà còn vươn tầm xuất khẩu, trở thành trụ cột quan trọng của nền kinh tế quốc dân. Trong hành trình phát triển đầy tự hào đó, ngoài những đóng góp và công sức của các cơ quan nhà nước, doanh nghiệp, các nhà khoa học, cán bộ quản lý,..., chúng ta không thể không nhắc đến vai trò sâu sắc và thầm lặng của hàng triệu người nông dân – những người trực tiếp gắn bó với đất đai, đổ mồ hôi và chất xám để tạo nên những mùa vàng bội thu.

Họ chính là những người tiên phong trong việc đổi mới tư duy sản xuất, thực hành nông nghiệp bền vững. Tại Cà Mau, mảnh đất địa đầu cực Nam Tổ quốc, có một nhà nông điển hình như thế – nông dân Đoàn Văn Trung (xã Đá Bạc), người đã biến rơm rạ tưởng chừng vô giá trị thành tài sản, gieo mầm cho một nền kinh tế xanh, tuần hoàn, mang lại thu nhập ấn tượng và lan tỏa giá trị nhân văn sâu sắc.

Khởi nguồn từ sự quan sát và trân trọng

Hơn mười năm trước, khi mùa gặt về, những cánh đồng lúa chín vàng ở ấp Cơi 6A, xã Đá Bạc (trước đây là ấp Cơi 6A, xã Khánh Bình Tây, huyện Trần Văn Thời, tỉnh Cà Mau) trải dài bạt ngàn. Chú Đoàn Văn Trung cùng gia đình vẫn giữ thói quen gặt lúa bằng tay, công việc tuy vất vả nhưng mang lại nguồn thu nhập chính cho gia đình. Tuy nhiên, điều khiến chú trăn trở không phải là sự vất vả ấy, mà là những đống rơm còn lại sau mỗi vụ thu hoạch. Ý tưởng của chú cũng bắt nguồn từ những điều hết sức giản dị đó - sự tiếc nuối và không chấp nhận lãng phí.

Quyết tâm biến “cái bỏ đi” thành “cái có giá trị”, chú Trung đã mạnh dạn bắt tay vào nghiên cứu và thử nghiệm mô hình trồng nấm rơm. Với sự cần cù, tỉ mỉ của người nông dân, cùng với tinh thần học hỏi không ngừng từ sách vở, từ các mô hình tiên tiến, chú đã dần làm chủ được quy trình kỹ thuật.

Mô hình tuần hoàn - Khi sự sáng tạo gặp trách nhiệm môi trường

Không dừng lại ở việc trồng nấm, giá trị của mô hình tuần hoàn được chú Trung đẩy lên một nấc thang mới khi phần bã rơm sau thu hoạch nấm được tái sử dụng triệt để cho việc trồng rau màu. Chú chia sẻ về sự tiến bộ trong kỹ thuật: “Trước đây, tôi chỉ tận dụng rơm thừa để tự phân hủy thành phân bón cho rau. Nhưng những năm gần đây, nhờ tham gia các lớp tập huấn, tôi đã mạnh dạn ứng dụng thêm chế phẩm vi sinh để ủ hoai mục rơm rạ. Nhờ đó, chất lượng của phân hữu cơ sau khi ủ được nâng cao rõ rệt, mang lại hiệu quả vượt trội khi bón cho cây trồng và rau màu”. Với kinh nghiệm gần 40 năm trồng rau màu, nay kết hợp thêm việc tự ủ phân hữu cơ vi sinh để sử dụng, chú lựa chọn phương thức sản xuất rau an toàn, hạn chế sử dụng phân và thuốc bảo vệ thực vật hóa học.

Cách làm của chú không chỉ giúp tận dụng tối đa phụ phẩm nông nghiệp, mà còn góp phần giảm phát thải khí nhà kính, bảo vệ môi trường, phù hợp với định hướng sản xuất nông nghiệp sinh thái, nông nghiệp carbon thấp mà tỉnh Cà Mau đang khuyến khích phát triển.

Hiệu quả kinh tế – nguồn thu bền vững từ sự cần cù và sáng tạo

Với 5 ha diện tích đất sản xuất, chú sản xuất 2 vụ lúa/năm. Lượng rơm sau khi thu hoạch lúa được tận dụng lại trồng nấm. Rau màu được trồng trên bờ bao ruộng lúa. Tổng lợi nhuận trong mô hình sản xuất của chú đạt trên 350 triệu đồng mỗi năm - con số đáng quý đối với một hộ nông dân thuần nông ở vùng nông thôn Cà Mau.

Không chỉ dừng ở hiệu quả kinh tế, điều đáng trân trọng là tinh thần tự lực, sáng tạo và sẻ chia mà chú lan tỏa. Chú thường xuyên tham gia tập huấn, chia sẻ kinh nghiệm trong các buổi sinh hoạt chi hội nông dân, hướng dẫn kỹ thuật trồng nấm rơm, ủ phân hữu cơ, chăm sóc rau màu cho bà con trong ấp. Chú cũng tích cực vận động nông dân thay đổi nhận thức, hướng bà con đến nông nghiệp sạch, an toàn và bền vững.

Tấm gương tiêu biểu của người cán bộ gần gũi, tận tâm

Với vai trò là Chi hội trưởng Chi hội Nông dân ấp Cơi 6A, Ủy viên Ban Thường vụ Hội nông dân xã Đá Bạc, chú Trung luôn gương mẫu trong mọi phong trào. Từ việc đi đầu áp dụng kỹ thuật mới, vận động hội viên xây dựng mô hình kinh tế hiệu quả, đến thực hiện các tiêu chí nông thôn mới, chú đều là người tiên phong.

Chính sự tận tâm và uy tín ấy đã giúp chú trở thành cầu nối tin cậy giữa Hội Nông dân và bà con, góp phần thúc đẩy phong trào nông dân thi đua sản xuất giỏi, đoàn kết giúp nhau làm giàu tại địa phương. Nhiều năm liền, chú được bình chọn là nông dân sản xuất – kinh doanh giỏi cấp xã, cấp huyện, là gương điển hình tiên tiến trong phong trào nông dân Cà Mau, được các cấp, ngành ghi nhận và biểu dương.

Chú Đoàn Văn Trung (đứng thứ 2 từ trái qua) nhận giấy khen tại hội nghị

của Hội nông dân xã Khánh Bình Tây

Lan tỏa tinh thần đổi mới trong nông nghiệp Cà Mau

Ngày nay, mô hình “lúa – nấm rơm – phân hữu cơ – rau màu” của chú Trung đang được Hội Nông dân xã Đá Bạc và Trung tâm Khuyến nông tỉnh Cà Mau khuyến khích nhân rộng. Không chỉ giúp nâng cao thu nhập, mô hình còn góp phần bảo vệ môi trường, giảm phát thải, thích ứng biến đổi khí hậu, phù hợp với định hướng phát triển nông nghiệp sinh thái, nông thôn hiện đại, nông dân văn minh.

Giữa dòng chảy đổi mới của nông nghiệp Cà Mau hôm nay, hình ảnh người nông dân Đoàn Văn Trung với đôi tay rám nắng, ánh mắt hiền hậu, vẫn ngày ngày chăm chút ruộng nấm, thửa rau, vẫn kiên trì gieo mầm xanh từ những điều giản dị nhất – là biểu tượng đẹp của tinh thần lao động, sáng tạo và trách nhiệm với đất quê.

Việt Trinh - Trung tâm Khuyến nông